COVID-19 salgını, yalnızca sağlık sistemlerini değil, küresel perakende sektörünü de köklü biçimde dönüştürdü. Türkiye’de ilk vakanın açıklandığı 11 Mart 2020 sonrasında tüketim alışkanlıkları hızla değişti; haftalık market ziyaretlerinin yerini çevrim içi alışveriş aldı. Bu dönüşüm, e-ticaret hacminin 2023 yılında yüzde 115’lik artışla 1,85 trilyon TL’ye ulaşmasına yol açtı.
Ticaret Bakanlığı verilerine göre, 2024 yılında e-ticaretin hacmi 3,4 trilyon TL’ye yükselirken, işlem sayısı 6,67 milyar adedi aştı. 2019’da genel ticaret hacminin yüzde 10’unu oluşturan e-ticaret, 2023’te bu oranı iki katına çıkararak yüzde 20,3’e taşıdı. Aynı dönemde e-ticaretin gayrisafi yurtiçi hasıladaki (GSYH) payı ise yüzde 6,8’e ulaştı.
EN YÜKSEK PAY BEYAZ EŞYADA
Dünya Gazetesi'nin haberine göre, toplam e-ticaret hacminin yüzde 51’i mal, yüzde 49’u hizmet ticaretinden oluşurken, kartlı işlemlerin yüzde 63’ü mal satışlarından kaynaklandı. Beyaz eşya ve küçük ev aletleri, 233 milyar TL’lik payla en yüksek e-ticaret hacmine ulaşan sektör oldu. Elektronik (135 milyar TL) ile giyim, ayakkabı ve aksesuar (127 milyar TL) sektörleri de dikkat çekti.
YEREL ZİNCİRLER VE GROSMARKETLER YÜKSELİŞTE
Pandemi sürecinde tüketicilerin evlerine yakın mağazaları tercih etmeye başlaması, yerel zincirlerin güçlenmesini sağladı. Uygun fiyat algısı, yalnızca ulusal zincirlerle sınırlı kalmadı; bölgesel perakendeciler de fiyat rekabetinde öne çıktı. Bu eğilim, yerel zincirlerin büyümesini hızlandırdı.
Grosmarketler de yeniden yükselişe geçti. Ankara merkezli başlayan bu eğilim İstanbul ve Anadolu’ya yayıldı. “Çok al, az öde” yaklaşımı, özellikle büyük hane halklarının tercihini grosmarketlere yönlendirdi. Ege bölgesinde ise yerel perakendeciler ortak grosmarket yatırımları için hazırlık yapıyor.
ONLİNE SİPARİŞ ALIŞKANLIKLARI KALICILAŞTI
Pandemi ile birlikte yemek sipariş uygulamalarının kullanım oranı da katlandı. Yemeksepeti, Getiryemek, Trendyol Go ve CarrefourSA gibi platformlar sektöre yön verirken, Migros Yemek 81 ilde hizmete başladı. Online yemek pazarı, 2024 itibarıyla Türkiye’de 150 milyar TL’yi aşkın bir büyüklüğe ulaştı.
Statista’ya göre online yemek platformlarına kayıtlı kullanıcı sayısı her yıl ortalama yüzde 12’nin üzerinde büyüme gösteriyor. Pratikliğe ve zaman tasarrufuna odaklanan yeni nesil tüketici davranışları, sektörün gelecekteki büyümesini de şekillendirecek gibi görünüyor.
FİZİKSEL MAĞAZALAR ETKİLENDİ
Tüm bu dönüşümler fiziksel mağazaları da etkiledi. Başta İngiltere ve ABD olmak üzere birçok ülkede mağazalar kapanırken, Türkiye’de de bazı AVM’lerde boş dükkanlar dikkat çekmeye başladı. E-ticarete özel indirim kampanyaları, tüketicinin alışveriş rotasını kalıcı olarak dijital kanallara çevirdi.
2024 yılı itibarıyla 12,4 trilyon TL’lik hacme ulaşan perakende sektörünün önümüzdeki yıllarda nasıl bir rotada ilerleyeceği merakla izleniyor.
