Neval Çolak Arslan

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İnşaat Mühendisleri Odası Muğla Şubesi İnşaat mühendisliğinin yedi temel uzmanlık dalından biri olan geoteknik; zemin-yapı etkileşimi üzerine çalışmaları kapsamında Muğla’yı değerlendirdi.

“BİZLER NEREDE HATA YAPIYORUZ?”

Statik ve deprem durumunda, zeminlerde oluşan şişme-oturma problemleri, taşıma gücü kayıpları, heyelanlar, istinat duvarlarında meydana gelen göçmeler gibi zemin ve yapının etkileşimde olduğu her konuda geoteknik anabilim dalının öneminin ortaya çıktığının belirtildiği açıklamada, “Günümüze kadar inşaat sektöründe oluşan genel kanı, üst yapının doğru projelendirilmesinin yapı güvenliği açısından yeterli olacağı idi. Ancak, yönetmelikler değişmesine, yapı denetim sistemi gelişmesine ve Ebis hazır beton sisteminin hayata geçirilmesine rağmen, halen yaşanılan depremler sonrasında oluşan yapısal hasarların önüne geçememekteyiz. Peki, bizler nerede hata yapıyoruz?” denildi.

SIVILAŞABİLİR ZEMİNİN DEPREM SIRASINDAKİ DAVRANIŞI

Altında sıvılaşabilir bir zemin bulunan yapıların deprem sırasındaki davranışını ele alan yönetim kurulu, “Biz, yapısal anlamda ne kadar iyi bir statik tasarıma sahip olursak olalım, karşılaştığımız çarpıcı örneklerde, binalarda kiriş, kolon hasarları oluşmadan, binaların camlarının bile kırılmadan zemine gömüldüğünü görüyoruz” dedi.

BODRUM, MİLAS, MARMARİS VE FETHİYE

Özellikle pandemi süresince Türkiye’deki göç trafiğinin merkezi haline gelen Muğla’da, yüksek sıvılaşma riski içeren Bodrum, Milas, Marmaris ve Fethiye ilçelerinde zemin iyileştirme gerektiren bölgelerin fazlalığına dikkat çekmek istediklerini belirten İnşaat Mühendisleri Odası Muğla Şubesi yönetim kurulu, “1999 yılında yaşanan acıların tekrarlanmaması için yeni deprem yönetmeliğimizin emrettiği hususların harfiyen uygulanması için tüm yetkilileri göreve çağırıyoruz. Ayrıca, derin kazılar sırasında meydana gelen göçmeler sebebiyle, kazı etrafındaki birçok binanın zarar gördüğünü ve boşaltıldığını biliyoruz. Tabi bu tür kazı-iksa göçmeleri sonrasında söz konusu alanın yeniden projelendirilmesi ve ıslahı ile oluşan yapısal zararların telafisi için çok daha büyük maliyetler ve hukuki sonuçlar ile karşılaşıyoruz. Bu noktada, zemin-yapı etkileşimli analiz ve değerlendirmelerin önemi ortaya çıkıyor” dedi.

“PROJELENDİRME AŞAMASINDA HAYATİ ÖNEM TAŞIYOR”

Etkileşimli zemin-yapı analizlerini yapan geoteknik uzmanlık alanını ilgilendiren işlerin ana aşamaları, çevresel gözlem, saha çalışmaları, arazi deneyleri ve laboratuvar deneyleri ile geoteknik değerlendirme ve geoteknik tasarım olarak sınıflandırılabileceğinin ifade edildiği açıklamada, “Bu temel safhalar projelendirme aşamasında hayati önem taşımaktadır. Sondajlar, saha deneyleri ve laboratuvar deneylerini kapsayan zemin ve temel etüd çalışmaları bir geoteknik tasarımın güvenilirliğini sağlamaktadır. Aksi takdirde; tasarımda kullanılan verilerin hatalı veya yanlış olması, yapılan tüm çalışmanın ayakları olmayan bir köprü gibi yıkılmasına ve boşa gitmesine neden olacaktır. Bu nedenle geoteknik mühendislerinin saha ve laboratuvar deneylerini planlaması ve takip etmesi temel sorumluluklarından biridir” denildi.

“GEOTEKNİK ALANINDA UZMAN KİŞİLERLE ÇALIŞILMALI”

Geoteknik alanında bilgisayar programlarının kullanımıyla ilgili de bilgi veren İnşaat Mühendisleri Odası Muğla Şubesi yönetim kurulu şu ifadelere yer verdi:

“Her geçen gün tüm mühendislik disiplinlerinde olduğu gibi geoteknik alanında da bilgisayar programlarının kullanımı artmakta, üretilmiş bazı excel hesaplamaları kopyalanarak geoteknik alanında tecrübesi olmayan kişilerin kullanımına sunulmaktadır. Söz konusu hesaplamalardaki veri girişlerinin, geoteknik parametreler ve özellikleri konusunda bilgisi olmayan kişiler tarafından yapılması çok büyük problemlere yol açmaktadır. Örneğin iyileştirme gerektirmeyen bir zeminde, yapılan yanlış analiz ve değerlendirme sonucu çok büyük maliyetlere sahip bir iyileştirme projesinin önerilmesi mümkün olabilmektedir. Tam tersi durumlarda da deprem sonrası sıvılaşması muhtemel bir zemin tespit edilemeyebilir, gerekli önlemler alınmadığı için deprem sonrası can ve mal kayıpları oluşabilir. Bu sebeple, geoteknik alanında uzman kişilerle çalışılması doğru uygulamaların yapılması açısından son derece önemlidir. Buradan da anlaşılacağı gibi geoteknik alanında uzman bir inşaat mühendisi hem milli servetin boşa gitmesinin önüne geçecektir, hem de inşaat maliyetinin doğru yönlendirilmesine katkı sağlayacaktır.”

“DESTEK VERMEYE HAZIRIZ”

Her tür inşaat projesinde olduğu gibi, konunun uzmanlarınca yapılacak doğru tasarım ve doğru imalat Türkiye’de bu tür göçmelerin yaşanmaması için elzem olduğunu belirten yönetim kurulunca, “İnşaat Mühendisleri Odası olarak konunun teknik boyutunun incelenerek, yaşanan bu göçmelerden dersler çıkarılması noktasında ilgili kurumlara geoteknik mühendisliği alanında uzmanlarımızca destek vermeye hazır” denildi.