Muğla’daki Rüştiye Mektebi1892 tarihine gelindiğinde, idadiye çevrilmiştir.İdadi:Sözcük anlamı olarak: Bir şeyi hazırlamaya ait yer anlamına gelir. 1900 yılında İdadide görev yapan öğretmenler ve okutulan dersler hakkında bilgi verilmiştir. Okutulan dersler şöyledir:”Umumi Diniyye- Arapça- Fransızca- Türkçe- Farsça-Tarih- Hesab-ı Hendese- Malumat-ı Nafia- İnşa ve Kitabet- Resim – Hüsn-i Hat ve Coğrafyadır.”Muğla İdadisinde çoğunluk Müslüman çocuklar olması dışında, gayri Müslim öğrenciler de eğitim almıştır. İdadide okul süresi beş yıldır.

Okul yöneticileri ve öğretmenler, okulda eğitimin iyi bir şekilde yürütülmesi için çaba harcamışlardır. Başarılı öğretmenlerin ödüllendirilmeleri için ilgili makama yazılar yazmışlar ve okulun başarılı öğrencilerini ödüllendirmek için okulda törenler düzenlemişler ve bu törenin tarihini, dönemin gazetesine ilan olarak vermişlerdir.

Muğla İdadisinde gerçekleştirilecek olan ödül törenlerine davetlerin yapılması, dönemi açısından oldukça önemlidir.26 Kasım 1895 tarihinde Muğla İdadi Mektebi’nde gerçekleştirilecek olan ödül törenin ilanı, gazete aracılığıyla duyurulduğuna dair belge de elimizdedir.

Maarif-i Umumiye  Nezaret-i Celilesi Canip-i Samisine

Saye-i maarif sermaye-i Hazreti Padişahıde Muğla Sancak Mekteb-i İdadisinin tevzi-i mükafat resmi teşrini evvelin yirmi ikinci Pazar günü menkabe-i celile-i risayetpenahikıra’etini müteakip suret-i mutantada icra edilerek bu vesile ile de dua-yıdevamiyet-i ömür ve ikbal-i hazreti hilafet pedahı refi-i bargah-ı ehadiyyetkılnmış olduğu müdiriyetiniş’arın atfen arz olunur. Ol babdaemr u ferman hazre-i men lehul emrindir.”                                        26 Kasım 1895                    

Maarfi Müdürü

Es- Seyyid- İsmail Naili(*)

Metnin kısa özet açıklaması şöyledir.

“ Muğla Sancak Mekteb-i İdadisi’nin resmi ödül törenine ekim ayının yirmi ikinci bahar günü başkanın yapacağı sunumun ardından bir vesile ile devamlı şekilde Allah’ın birliği ve padişahımıza ömür ve geleceklerine dair dualar edilip, hilafet makamının sonsuza kadar var olmasını, (törenin) normal şekilde icra edileceği müdüriyete atfen rica edilir…”

1899 yılında Muğla İdadisinde gerçekleştirilecek olan ödül töreni için de gazeteler aracılığıyla yukarıdaki ilana benzer şu ilan yayımlanmıştır.

Maarif Umumiye Nezareti Mektubi Kalemi

İ’lan

“ Saye-i maarif sermaye-i hazret-i Hilafet penahide Muğla Mekteb-i idadisi’nin  tevzimülüfat Teşrin yirmi ikinci Pazar günü menkabe-i veladet-i cenab-ı risaletpenahikıra’etiniküteakibbi’l- icra bu vesile ile de ed’iyye-i mefruzahazre-i zıllulahinin tekrar edildiği mahallinden bildirilmekle i’lan olunur.”(*)

Fon Kodu. MF. MTK- Dosya/ Gömlek no. 386/ 18

 1899 yılına gelindiğinde bu okul, içinde okuyan öğrenciler ve görev yapan öğretmenler için tehlike arz ettiği belirlenerek,bugünkü Kocamustafendiİlkokulu’nun yerinde yer alan eski binanın harap olduğu,bunun yerine yeni bir okulun yapılması kararlaştırılır. Yazışmalardan anlıyoruz ki, Aydın Valiliği can güvenliği açısından böyle bir okulda eğitim vermenin sakıncalı olması nedeniyle, Maarif Nezareti’ne başvurmuş, Bakanlık İdadi binasının baştan yapımına karar vermiştir.

Muğla İdadisinin binası yıkılır ve yerinde inşaat başlar. Bu dönemde idadi Konakaltı’nda bulunan Zorbazzade Hacı Şerif Ağa’nın evinde eğitim görür, ardından devlet hastanesinin yıkılan eski binasında eğitimine devam eder.  Bir an önce bitirilmesi gereken okulun,1900 yılına gelindiğinde okulla ilgili sorunların çıktığını o günkü yazışmalarda görmekteyiz.

                                       Maarif Nezareti Celilesine

“ Müşfik-i harab olan Muğla Mekteb-i İdadisinin keşfi mucibince altmış üç bin kuruş masrafla tecricen ve tevsi’an tamirine mezuniyet i’tası hakkında yazılan  fi 16 kanun-ı sani sene 1314 tarih ve kırkbeş numaralı  tahrirat cevabı henüz vürud etmeyip mezkur mektep için mübayaa olunacak kereste levazım-ı saireninhasbe’l mevsim şu sıra mubayasasıicab-ı halden bulunduğu cihetle iktizasının bir an akdem ifası Menteşe Sandığı Mutasarrıflığından işar olunmağlame’zuniyet-i matlubenin tesir-i i’tası hususuna hemen aliyyeyi nezaret-pedahilerisezavar buyrulmak babında emr u ferman hazret-i men lehu’l emrindir.”                                       14 Nisan 1315/1899/ 1900(*)

” Yıkılmaya yüz tutmuş olan Muğla İdadi Mektebi’nin tamiri için önce hazırlanan keşif defterinde ihtiyaç duyulan bedelin atmış üç bin kuruş gösterilmiş olmasına rağmen, harcama kalemlerinde gerekli açıklama olmaması nedeniyle, keşfin yenilenmesi ve detaylı bir defter hazırlanması, hendeseden talep edilmiştir. Bu talep üzerine ikinci keşif defterinde ise ihtiyaç duyulacak bedel yüz elli bin dört yüz küsur kuruş, fakat ilk yapılan keşif bedelinin dışına çıkılmamasının gerektiğine dair gelen cevap üzerine liva meclisi tarafından yapılan açıklamada, önceki yapılan keşifte bazı kalemlerin dahil edilmeden hazırlandığı, bazı kalemler iptal edilse bile ihtiyaç duyulacak meblağın seksen yedi bin kuruştan aşağı olmayacağı ve inşaata bu bedel üzerinden izin verilmesi tabebi…”(*)

Bu okul yapımı için yazışmalar devam eder.

                                   Maarif Nezaret-i Celilesine

“ Muğla Mekteb-i İdadisi’nin altmış üç bin kuruş sarfıyla müceddeden inşasına dair muhallince tanzim edilip 26 Mayıs 1315 tarih ve yirmi yedi numaralı tezkire-i aliyye-i devaraneleri irsal buyrulan keşif defteri mündericatının evsaf ve eşkalinde  sarahat-ı kafiye olmadığı gibi iktiza eden mahalli rayiç defterinin de mevcut olmamasına mebni bunun keşif defterinin usule muvafık surette yeniden tanzimi lazım geleceği bübeyyinbi’l havalı Hendesehaneden verilen müzekkire evrak-ı mürselenin iadesiyle beraber leffentesyar kılınmakla o babdaemr-u ferman hazret-i men lehu’l emrindir.” (*)                                          

Şehremini :Rıdvan Paşa

                          Yukarıdaki metnin kısa tercümesi şöyledir.

“  Muğla Mekteb-i İdadisi’ni atmış üç bin kuruş harcanmasıyla baştan inşasına dair yerinde düzenlenmesinin(incelenmesinin) yapılıp 26 Mayıs 1315 tarih ve 27 nolu üst makamlarca yazılmış hükümdarca gönderilmiş keşif defterinin içeriğinin özellik ve görüntüsünde, yapının uygun yapılması gerekmektedir.(bunun için) gerekli mahalli bedelin olmaması nedeniyle, yeniden düzenlenmesine gerek duyulduğundan keşif defterinin usulüne uygun düzenlenmesi için hendeseye gönderilmesine ve oranın vereceği karara göre hareket edilmesi…”